Tominowo: października 2013

Zapraszam dziś na drugi temat

w ramach projektu

Jak przeprowadzać eksperymenty z Małym Naukowcem?

Jak wiadomo Młody nie zawsze ma cierpliwość.
Nie wszystkim się zainteresuje.
Nie wszystko zrozumie.
....i chciałby wszystko sam, sam, sam!

Moje rady:

Bez stresu i zbędnego napięcia
Wybieramy proste i krótkie eksperymenty
Wybieramy widowiskowe i ciekawe- dla dziecka efekt sie liczy
Warto nadać doświadczeniu tajemniczą, ciekawą nazwę (np. Magiczny palec, Znikający atrament)
Wcześniej odpowiednio się przygotowujemy, czytamy na temat przeprowadzenia (warto naszykować potrzebne rzeczy- to skróci czas oczekiwania i pozwoli zrobić kilka doswiadczeń na raz) czytamy na temat wyjaśnienia (lub robimy to wspólnie z dzieckiem po wykonaniu)
Nie nastawiamy się, że pójdzie gładko i bez potknięcia
nie liczymy, że dziecko cierpliwie wysłucha wyjaśnienia i wszystko zrozumie
Oczywiście przemycamy wyjaśnienia w postaci prostych zdań lub obrazowo upraszczajac sprawę
Technicznie wybieramy bezpieczne doświadczenia, które nie stwarzają zagrożenia
Jak najwięcej pozwalamy dziecku wykonać samodzielnie
Pozwólmy być mu Młodym Naukowcem
Na koniec pozwólmy mu zrobić coś po swojemu, według własnego pomysłu
Liczmy na dużo śmiechu :) nawet gdy coś nie pójdzie po naszej myśli

No to teraz podnosimy poprzeczkę-

Jak zrobić Warsztaty dla grupy 15-20 przedszkolaków??

nie cała grupa jest na zdjęciu

Zorganizowałam takie Warsztaty w grupie mojego Tomka (grupa V (4-5 latki)- przedszkole Bajka w Oławie), dzięki uprzejmości Pani Wychowawczyni, która pomogła ich ogarnąć.

Teraz mogę się podzielić spostrzeżeniami:

Wziąć do serca powyższe rady
Ułożyć konspekt
Dodać oczy dookoła głowy
Ubrać się lekko (bo gorąc was obleje :)
Dokładnie wszystko przygotować!!!

mój zestaw

Przyniosłam olej, ocet itp w oryginalnych opakowaniach- by dzieci widziały dokładnie co dodaję.
Fajnie, gdy macie możliwość wcześniej wszystko rozłożyć (ja wpadłam z rozpedu-stąd rozgardiasz na stoliku)
Przećwiczyć w domu!
Fajnie mieć tacę !!!
Ze względów bezpieczeństwa lepiej nie wybierać doświadczeń z ogniem (chyba, że w małej grupie)
Na bieżąco widząc zainteresowanie lub brak- odpowiednio modyfikować plan- z czegoś zrezygnować, zamienić kolejność. .
na początek przedstawić ZASADY

np. takie:

Zasady bezpiecznego eksperymentowania:

1. Dbaj o porządek w trakcie i po doświadczeniu!

2. Zachowaj ostrożność!

3. Uważnie obserwuj!

4. Nie potrącaj kolegi, bądź ostrożny!

5. Nie wolno próbować żadnych substancji!

6. Wąchanie i dotykanie substancji odbywa się tylko na polecenie nauczyciela.

7. Spożywanie posiłków podczas eksperymentowania jest zabronione.

8. Bez zgody nauczyciela nie można wykonywać żadnych eksperymentów.

9. Po wykonaniu eksperymentu należy umyć ręce.

10. Bądź odważny i baw się dobrze

Fajnie przygotować jakieś naklejki dla dzieci np. takie -
(kupiłam w sklepie na B. za 0.99- naklejki , resztę wydrukowałam i nakleiłam)

a na koniec takie naklejki w nagrodę

i do dzieła!

( w przedszkolu zdjęć nie porobiłam, nie było czasu- mam tylko jedno-
a zdjęcia ilustrujące doświadczenia są z próby w domu)

WARSZTAT MŁODEGO NAUKOWCA
część 1.
W przedszkolu

ZACZYNAMY!!!!!

1. Magiczny palec

Nalej do głębokiego talerza wody.

Powierzchnię wody posyp równomiernie mielonym pieprzem
Na koniec palca wylej małą kropelkę płynu do mycia naczyń.
Przyłóż palec z płynem do powierzchni wody na środku talerza.

" Płyn do mycia naczyń (detergent) zmniejsza napięcie powierzchniowe wody, czyli zmniejsza wzajemne przyciąganie się cząsteczek wody. Na pozostałej powierzchni wody napięcie nie zmienia się, więc przyciąga pieprz z obszaru zmniejszonego napięcia powierzchniowego. "

inspiracja i podpowiedzi TU

pozwalamy dzieciom nasypać łyżką pieprz (ostrożnie, nie za dużo)
I przyłożyć palec namoczony w płynie
Naszykuj chusteczki by wytarły palce
Ostrzeż by nie wdychały pieprzu
warto mieć co najmniej dwa talerze by więcej niż jedno dziecko spróbowało

2 Pływajace jajko /Siła wyporu a gęstość cieczy

Potrzebne:

jajko (surowe), szklanka, sól , duża łyżka do łowienia jajka i plastikowa by dzieci mieszały

Czy siła wyporu zależy od gęstości cieczy?

Szklankę A wypełniamy wodą i wrzucamy do niej jajko
Jajko po wrzuceniu do naczynia z wodą tonie,

szklankę B wypełniamy nasyconym roztworem wody z solą. (tzn. dosypujemy soli i mieszamy aż się rozpuści, dosypujemy soli do momentu, aż się przestanie rozpuszczać)

Następnie wrzucamy to samo jajko
Jajko po wrzuceniu do naczynia z nasyconym roztworem wody z solą
utrzymuje się na powierzchni.

Wniosek:
Dużo soli-roztwór bardziej gęsty, wypycha jajko (jak w morzu- lekko się unosimy )
Siła wyporu jest tym większa im większa jest gęstość roztworu

Następnie dolewamy wodę powoli (rozcieńczamy roztwór) powodując, że jajko będzie "lewitowało" po środku.

* wspominamy dzieciom o wyporności wody morskiej

wcześniej robiliśmy tu

3. Atramentowe czary!

Sprzęt i odczynniki

- dwie szklanki lub zlewki
- gorąca i zimna woda
- niebieski atrament z naboju do pióra
- ocet spożywczy

Wykonanie

Do szklanki z zimną wodą dodajemy 3 kropelki niebieskiego atramentu z naboju do pióra. Atrament ma większą gęstość, opadając na dno w niezwykły sposób zabarwia wodę. Rozpraszając się w niej powstają piękne kształty, które z czasem robią się coraz mniej wyraźne, gdyż atrament rozpuszcza się w wodzie.
Wymieszaj dokładnie wodę z atramentem, ciecz zmieni kolor na ciemnoniebieski.

Do drugiej szklanki nalej nieco wrzątku
dodaj 3 kropelki atramentu
atrament się szybko rozprasza w wodzie, a po chwili całkowicie znika - ciecz nadal jest bezbarwna.

z lewej wrzątek

ta dam!

Do bezbarwnego roztworu dodaj kilka kropli octu. Od razu ciecz "odzyskuje" kolor ciemnego granatu

Wytłumaczenie pochodzi z tej strony

Cytuję:
"Atrament do piór składa się z kilku składników. Jednym z nich jest barwnik, który nadaje kolor atramentowi. Kiedy dodamy kroplę atramentu do zimnej wody, atrament miesza się z nią za pomocą dyfuzji - rozproszenia cząsteczek składników atramentu w wodzie. W cieplej wodzie dyfuzja (mieszanie się) zachodzi szybciej, bo cząsteczki mają więcej energii, a przestrzenie między nimi są większe (łatwiej mogą się między sobą przeciskać). Barwnik w atramencie ma jeszcze jedną właściwość, w gorącej wodzie traci swój kolor. Odzyskuje go, gdy roztwór ochłodzimy. Do dlatego dolewając zimnej wody sprawiliśmy, że zabarwiła się ona na granatowo. Proces odzysku koloru można przyspieszyć dodając słabego kwasu, jakim jest dolany przez nas ocet (może to być także sok z cytryny, jeśli nie znosisz zapachu octu)."

(nie zrobiłam w przedszkolu, bo nie chciałam już organizować wrzątku, który był potrzebny i część dzieci się zmęczyła- ale to warto zrobić!)

4 Samodmuchający się balon

Potrzebne:

ocet, soda, balon, butelka (najlepiej mała), lejek, łyżeczka

ja przygotowałam taką butelkę

optymalnie było do UWAGA :)

próba domowa dla Stasia

* i rada-nie pytajcie jakiego koloru balon dzieci chcą (Każdy piszczał o inny :P)
rada II -koniecznie wypróbujcie w domu- potrzebna ilość sody i octu do waszej butelki!

Do butelki należy wlać 1/2 szklanki octu. (do dużej szklankę)
Do balonika wsypać 1 łyżkę sody oczyszczonej. (gdy mamy dużą butelkę- 2 łyżeczki) przez lejek
Balonik naciągnąć na butelkę, uważając aby soda nie dostała się do środka.
Następnie trzeba przechylić balon, wsypując jego całą zawartość do butelki.

-warto zapytać -pokazując sodę- czy wiedzą co to jest, do czego się używa
-warto pozwolić dzieciom nasypać sodę, nalać ocet

ale dzieci piszczały :) i pouciekały !!

robiliśmy wcześniej TU

*PODOBNY EFEKT

uzyskamy mieszając:

drożdże+ ciepła woda+ cukier,
drożdże rosną i wydzielają CO2- ten napełnia balonik

5 Gumowe jajko- Jajko w occie

Dzień wcześniej zanużyć jajko w słoiku z octem i zakręcić.
Fajnie gdy zrobi to pani z dziećmi- jako zapowiedź jutrzejszych warsztatów.
Dzieci nie mogły się doczkać.

jajko na drugi dzień wyciągamy i najlepiej włożyć do woreczka by każde dziecko mogło dotknąć.
Jajko jest miękkie jak gumowa piłeczka :)

Wniosek

Ocet wypłukuje ze skorupki sole mineralne, które nadawały jej twardość

* rada- powiedzcie dzieciom: "Dotykajcie delikatnie i po kolei"
Ja nie powiedziałam- nie zdążyłam - i masa rączek zgniotła jajo aż żółtko wytrysnęło z woreczka :)

nasze wcześniejsze TU

6. Skaczące confetti ładunki elektrostatyczne

Potrzebne:

- balon

- confetti (małe ścinki papieru, np. z dziurkacza- u nas dzieci dziurkowały na miejscu)

Wykonanie

Przygotuj confetti i rozłóż na stole.( U nas dzieci dziurkowały na miejscu :)
Nadmuchaj balon, po czym pocieraj nim o włosy, aż poczujesz, że zaczną się do niego przylepiać. Następnie skieruj balon nad ścinki papieru. Gdy zbliżysz balon na odległość ok. 10 cm confetti zacznie podskakiwać i przylepiać się do powierzchni balonu.

Wyjaśnienie- okrojony cytat ze strony Tu

"pocieranie balonem o włosy spowodowało, iż się naelektryzował.
W naszym doświadczeniu pocieranie balonu o włosy spowodowało, że siła tarcia ułatwiła przemieszczenie się elektronów na powierzchnię balonika. Włosy mogą „stanąć dęba”

Ten niewielki ładunek utworzony na powierzchni balonu pozwala na podskoki kawałków papieru, które dotykając powierzchni balonika odzyskują elektrony.

Aby sprawić, by balon przestał być naelektryzowany wystarczy przetrzeć ręką jego powierzchnię – strumień elektronów spłynie przez nasze ciało do ziemi…"

7. Gęstość cieczy

płyny staraliśmy się lać po ściance -by szybciej dokonać obserwacji

użyliśmy :

soku, mleka, oleju, płynu do mycia naczyń (czerwonego)

można użyć tez octu i spirytusu!

Ciecze (płyny) o większej gęstości są cięższe i opadają na dno,

te o mniejszej gęstości ( lżejsze) wypływają na górę

Wnioski:

najcięższy był sok, potem mleko, płyn, olej

robiliśmy tu, a w przedszkolu zamiast tego- zrobiliśmy poniższe

8. Kawowe bąbelki

potrzebne:

Woda
Olej
Kawa (mielona)
Sól
Wysoka szklanka

Do wody (2/3 szklanki) dolać olej- tak na 1-2 cm. Obserwujemy-unosi się na górze

Nasypać na wierzch kawę- unosi się na oleju

Dosypać soli

wielki bąbel

Staś - pierwszy recenzent

Sól opada na dno wraz z kawą i olejem, sól się rozpuszcza i kawa z olejem w postaci bąbelków wraca na powierzchnię – bo są lżejsze od wody

9. Szyfrowanie skrobią i jodyną

Do doświadczenia potrzebne są:

· skrobia (mąka ziemniaczana),

· jodyna (do kupienia w aptece- do odkażania ran),

· szklanka

· woda,

· patyczek do uszu lub pędzelek

· kartka z bloku technicznego

· "psikacz" spryskiwacz do kwiatków lub jak u nas atomizer po hasco- sept lub octenisept (im drobniej rozpyla tym lepiej)

zaszyfrowane- nic nie widać

Wykonanie:
w domu wcześniej

łyżeczkę skrobi wsypać do szklanki, uzupełnić wodą i dokładnie wymieszać

zanurzać pędzelek w roztworze i malować / pisać na kartce

wysuszyć kartkę (ja zrobiłam trzy)

W rozpylaczu przygotować roztwór jodyny z wodą (tak aby zabarwić na ciemno-kolor herbaty) Ja go opisałam.

Następnie już przed widzami- spryskać roztworem kartkę z napisem.

kartka zabarwi się na fioletowo (bo kartka zawiera celulozę, która tak jak skrobia jest cukrem i nastąpi podobna reakcja) pojawi się ciemno niebieski napis,

po wyschnięciu jeszcze lepiej widoczny (bo skrobia barwi się na ciemno -granatowo)

Wyjaśnienie:

Roztwór jodu służy do wykrywania skobi tzw. próba jodowa. W obecności skrobi zabarwia się na niebiesko.

wcześniej robiliśmy TU

10. Zegar jodowy (HIT! :)

Materiały:

- przezroczyste naczynia (zlewki, szklanki)

- jodyna

- witamina C

- woda utleniona

- ocet

- mąka ziemniaczana lub krochmal

- łyżeczka

1. Na początku do naczynia nalewamy ok. 200 ml zimnej wody.

2. Następnie dodajemy do naczynia jodyny, aż kolor roztworu będzie przypominał herbatę (jeśli jodyna jest w buteleczce do zakrapiania, wówczas wystarczy 40 kropel).

3. W kolejnym kroku dodajemy 2 łyżeczki octu.

4. W międzyczasie rozpuszczamy dwie tabletki z witaminą C w oddzielnym naczyniu. ( zrobiłam to w domu)
Przygotowany roztwór dodajemy do naczynia z jodyną, aż ciecz się odbarwi.

5. To nie koniec doświadczenia. Przed nami jeszcze kilka kroków. Rozpuść w następnym naczyniu 1 łyżkę mąki ziemniaczanej i zalej wrzątkiem - powinien zrobić się rzadki krochmal ( zrobiłam w domu) 2 łyżki krochmalu dodać do przygotowanego roztworu z jodyną, octem i witaminą C. Dobrze wymieszaj (dzieci chętnie pomagały).

6. Teraz wystarczy dodać z dwie łyżki wody utlenionej i wymieszać. Patrzymy i... Nic się nie dzieje. Ale wystarczy chwila, by nagle nasz bezbarwny płyn zamienił się w ciemnogranatowy roztwór przypominający atrament.

cierpliwość popłaca/ kręcący się mogą przegapić!

7. Dodaj kilka kropel wody z witaminą C, aby ponownie ciecz się na chwilę odbarwiła. To są dopiero czary.

Wyjaśnienie (dla dorosłych) z tej strony:- dzieciom tym razem wystarczy "czary mary"

Cytuję:

"Doświadczenie nosi nazwę zegara jodowego lub reakcji Harcourta. Barwa brunatna jodyny pochodzi od rozpuszczonego w niej jodu. Ocet jest katalizatorem reakcji, pozwala na lepsze odbarwienie jodyny przez witaminę C, czyli kwas askorbinowy, który zredukuje jod do bezbarwnych jonów jodkowych. Przeciwnie działa woda utleniona, czyli nadtlenek wodoru - utlenia jodki do wolnego jodu. Aby było to lepiej widoczne dodaliśmy nieco skrobi (z mąki ziemniaczanej lub krochmalu) - skrobia w środowisku gdzie jest jod zabarwia się na ciemnogranatowo. Działanie nadtlenku wodoru jest możliwe dopiero po wyczerpaniu zapasu kwasu askorbinowego. Właśnie to jest odpowiedzialne za opóźnienie wystąpienia zmiany barwy, która w chwili wyczerpania się kwasu askorbinowego nagle się pojawia.

Jeśli dodamy zbyt dużo witaminy C na efekt można czekać nawet kilkadziesiąt minut. Z naszych obserwacji można założyć, że 1 kropla więcej kwasu askorbinowego, który posłużył do odbarwienia jodyny do 5-8 sekund opóźnienia wystąpienia zmiany barwy roztworu."

Bardzo się podobało!!!
to robiliśmy wielokrotnie

KONIEC WARSZTATU W PRZEDSZKOLU

całość zajęła około pół godziny (tempo było zawrotne)
na zakończenie dzieci dostały naklejki - medale :

Byłeś odważny/na,
spisałeś się na medal,
było wybuchowo!...itp

Wszystkie doświadczenia zrobiłam wcześniej z Tomkiem w domu.

Ponadto, w ramach miesiąca Eksperymentów z Dzieckiem na Warsztat, zrobiliśmy jeszcze z Tomkiem takie doświadczenia:

WARSZTAT MŁODEGO NAUKOWCA

część 2.

W domu

11. Kwiaty i barwiona woda

białe goździki w wodzie z atramentem

Wniosek:

W łodydze roślin znajduje sie takanka przewodząca, która transportuje wodę i substancje w niej rozpuszczone z dołu łodygi do kwiatu

atramentem

czerwony- mniej się udało
(nie wszystkie kwiaty się zabarwiły)

Mieliśmy też próbę kontrolną- goździk w wodzie (nie doczekał się zdjęć)

12. Jabłko i cytryna

jeden kawałek jabłka skrapiamy sokiem z cytryny, odstawiamy

zdjęcie przed, po nie zdąrzyłam cyknąć bo Tata zjadł :P,
ale każdy chyba wie jak wyglądało

jabłko skropione sokiem z cytryny- nie ściemniało

Wniosek:
witamina C, znajdująca się w cytrynie, chroni jabłko, przed utleniającym działaniem środowiska
................................

Przy okazji badaliśmy wpływ witaminy C w cytrynie na barwniki zawarte w herbacie

dla małego dziecka to już jest duuuzy eksperyment!
i jaki widowiskowy :)

13. Ile monet się zmieści?

Wypełniamy szkalnkę z woda do pełna (tworząc menisk wykpukły)

wydaje się , że ujż nic się nie zmieści?, że woda się przeleje?

wrzucamy monety- ile zdołasz? i jak to możliwe

Kohezja to siły przyciągania między cząsteczkami w tym przypadku wody.

Cząsteczki wody oddziałują na siebie, przyciągając się, dlatego woda nie wylewa się lecz tworzy wybrzuszenie nad krawędzią szklanki.

14. Kurz

doświadczenie z cyklu- życiowe

-pomysł Tomka

Czy kurz osadzi się pod nalepkami ?:)
Czy kurz osadza sie równo?
Ile czasu zajmuje kurzowi "okurzenie" naszych mebli
Czy wszędzie kurzy się w podobnym tempie?

Kilka prób kontrolnych

Sprawdzanie wyników

Analiza w toku :)

15. Tańczące rodzynki

Do wody gazowanej wrzuć rodzynki
Rodzynki pójdą na dno, jednak po chwili zaczną być wypierane przez bąbelki gazu, aby po chwili znowu pójść na dno

Zaobserwujesz ich unoszenie się dzięki bąbelkom CO2, które je otaczają, na powierzchni bąbelki wydostają sie do powietrza i rodzynki opadają - wszystko powtarza się tak długo az rodzynki niasiąkną wodą lub woda się wygazuje

16. "Kamizelka ratunkowa" pomarańczy

Wrzuć pomarańczę ze skórką do wysokiego (przezroczystego) naczynia z wodą - unosi się na wodzie

Następnie wyjmij ją, obierz i wrzuć do naczynia ponownie- zatonie

Wniosek

Skórka pomarańczy działa jak "kamizelka ratunkowa" i pozwala jej się unosić na wodzie

Odsyłam tu: Odkrywam Świat

Eksperymenty z powietrzem:

(korzystaliśmy z tej książki)

17. Ciepłe powietrze i spirala

Spiralę zawiązujemy na nitce i unosimy na d źródłem ciepła (my kaloryfer na full)

Spirala zaczyna wirować

Wniosek:

Ciepłe powietrze unosi się, przedostaje między pasmami spirali i porusza je.

18. Czy powietrze waży?

potrzebne:

dwa identyczne baloniki
szpilka
patyk
szpulka nici

wykonanie:

baloniki nadmuchaj
przywiąż do końców patyka
na środku patyka zawiąż nitkę- tak aby dwa balowny wisiały na tym samym poziomie (my przywiązaliśmy do klamki i wyregulowalismy)

jeden balonik przekłuj szpilką

Nadmuchany balonik opadł

wniosek:

wypełniony powietrzem balon był cięższy

powietrze ma ciężar!

19. Powietrze się rozpręża i spręża

na szklaną butelkę naciągnij balon

podgrzej wodę i wlej do miski

wstaw butelkę do gorącej wody

odczekaj chwilę

następnie wstaw butelkę do zimnej wody

podgrzane powietrze zwiększa objętość i potrzebuje więcej miejsca

przedostaje się do balonika i rozpycha go od środka

w zimnej wodzie powietrze się "kurczy" balonik maleje

20. Kurczące się powietrze (II)

do butelki nalewamy gorącą wodę

po kilku minutach wylewamy i nakładamy na szyjkę balonik
butelkę wstawiamy pod strumień bardzo zimnej wody
balonik zostanie wciągnięty do środka butelki

Wniosek:
Ciepłe powietrze , które było wewnątrz butelki-ochładza się i zmniejsza swoją objętość.
na to miejsce wchodzi do butelki powietrze z zewnątrz- wpychając balonik do srodka

Stasiek też lubi eksperymenty!

21. Ciśnienie atmosferyczne

nalewamy do szklanki wodę -do pełna, tak by utworzył się menisk wypukły
przykrywamy kartką (techniczną) tak by się "przykleiła" do powierzchni wody i krawędzi szklanki

odwracamy gwałtownym ruchem
woda nie wylewa się, kartonik nie odpada

Wniosek:

na kartkę działa ciśnienie atmosferyczne, które "przykleja" ją do szklanki

powietrze wywiera równomierny nacisk we wszystkich kierunkach!

22. Ryż na tamburynie

Powietrze przewodzi fale dźwiękowe

Plastikową miskę przykrywamy plastikową serwetką (my śliniak)
napinamuy ja za pomoca gumek, nie może się marszczyć
na serwetce kładziemy kilka ziarenek ryżu
trzymając patelnie blisko miski (nie dotykając) udeżamy w patelnię drewnianą łyżką

Ziarenka podskakują